Бөтендөнья татар конгрессының белдерүе.

Соңгы вакытта Татарстан Республикасы мәктәпләрендә татар телен дәүләт теле буларак мәҗбүри укытуга бәйле рәвештә мәгариф органнарына басым көчәйде. Мәгариф тарихына күз салсак,  СССР таркалганнан соң, Татарстанда рус һәм татар телләренә бертигез дәүләт теле дәрәҗәсе бирелүе ничәмә еллар  милләтара  килешү һәм тынычлыкның нигезе булып хезмәт итте.

Россия Федерациясе Конституциясе 68 маддәсенең 2 пунктында болай дип язылган: “Республикалар үз дәүләт телләрен билгеләргә хокуклы. Республиканың дәүләт хакимияте органнарында, җирле үзидарә органнарында,  дәүләт оешмаларында алар Россия Федерациясенең дәүләт теле белән беррәттән  кулланыла”. РФ Конституциясенең 3 пункты түбәндәгеләрне бәян итә: “Россия Федерациясе үз халыкларына туган телен сакларга, аны өйрәнергә һәм үстерергә хаклы булуларын гарантияли”.

РФ Конституциясенең 68  маддәсендәге  3 пункт  Татарстан Республикасында татар теленең дәүләт статусын раслый һәм  татар халкына үзенең туган телен саклау, аны өйрәнү һәм үстерүгә турыдан-туры шартлар тудыра.

Шуны да өстәп әйтергә кирәк, илнең вәкаләтле органнары Россия Федерациясе Конституциясен дә,  Татарстан Республикасы Конституциясен дә якларга бурычлы. Татарстан Республикасы Конституциясенең  8 маддәсендәге 1 пунктында болай дип язылган: “Татарстан Республикасында тигез хокуклы булган татар һәм рус телләре дәүләт телләре булып санала”. Һәм бу нигезләмә Россия Федерациясе кануннарына да һәм аның Конституциясенә дә каршы килми.

Соңгы вакытларда татар теле Республика мәктәпләрендә рус телен укытуга зыян сала дигән ялган уйдырмалар таратыла башлады. Билгеле булганча,  дөреслекне ачыклау өчен нәтиҗәләргә күз салу да җитә.  2017 елда рус теленнән үткәрелгән Бердәм Дәүләт имтиханы күрсәткечләре Татарстан Республикасын, Мәскәү шәһәреннән соң, икенче урынга чыгарды. Соңгы елларда мондый югары күрсәткечләр елдан ел кабатлана.  Ә бу инде  татар телен  укыту рус теленә зыян сала дигән фаразны юкка чыгара.

Барыбызга да билгеле, Татарстан Республикасында татар һәм рус телләрен дәүләт теле буларак укыту Россия Федерациясенең мәгариф турындагы законына һәм федераль мәгариф стандартларына нигезләнеп башкарыла. Бу телләр республика мәктәпләрендә мәҗбүри өйрәнелә  торган фәннәр исемлегенә кертелгән һәм  алар Россия Федерациясе Мәгариф һәм фән министрлыгы раслаган  дәреслекләр буенча укытыла.  

Югарыда әйтелгәннәрдән чыгып, Бөтендөнья татар конгрессы Татарстан Республикасында  татар теленә карата оештырылган көчле басымга каршы булуын  һәм   туган телебезне Республика мәктәпләреннән  читләштерүгә карата катгый  ризасызлык белдерә. 

Отстоим государственный статус
татарского языка!

Заявление Всемирного конгресса татар

В последнее время органы образования Республики Татарстан  испытывают серьезное давление в связи с многолетней практикой преподавания в школах республики татарского языка как обязательного предмета, согласно его государственного статуса. Необходимо подчеркнуть, что придание равноправного государственного статуса двум языкам, русскому и татарскому, послужило основой мира и межнационального согласия в Татарстане в очень непростое время переходного периода, последовавшего после упразднения СССР.

Конституция Российской Федерации в пункте 2 статьи 68 провозглашает: «Республики вправе устанавливать свои государственные языки. В органах государственной власти, органах местного самоуправления, государственных учреждениях республик они употребляются наряду с государственным языком Российской Федерации». Следующий 3 пункт Конституции РФ гласит: «Российская Федерация гарантирует всем ее народам право на сохранение родного языка, создание условий для его изучения и развития». Так вот, государственный статус татарского языка в Республике Татарстан, в развитие пункта 3 статьи 68 Конституции РФ прямо служит сохранению родного языка татарского народа, созданию условий для его изучения и развития. Добавим, что уполномоченные органы должны стоять не только на страже Конституции Российской Федерации, но и Республики Татарстан. А пункт 1 статьи 8 Конституции Республики Татарстан гласит: «Государственными языками в Республике Татарстан являются равноправные татарский и русский языки». И это положение ни в чем не противоречит Конституции и законам Российской Федерации.

Вызывает также недоумение попытки представить дело так, что, якобы татарский язык в школах республики преподается в ущерб русскому языку.

Но, как известно, критерий истины - практика, а показатели Единого Государственного Экзамена по русскому языку 2017 года выводят Татарстан на второе место после Москвы. Это сразу отметает домыслы о вреде уроков татарского языка изучению русского языка.

И последнее, очень важное. Преподавание татарского и русского языков, как государственных, в школах Республики Татарстан ведется на основе Закона об образовании Российской Федерации и федеральных образовательных стандартов. Это значит, они включены в перечень обязательных предметов для школ республики, к тому же изучаются они    по учебникам, утвержденным Министерством образования и науки Российской Федерации.

Исходя из изложенного, Всемирный конгресс татар заявляет решительный протест против абсолютно неправовых нападок на государственный статус татарского языка в Республике Татарстан и попыток его вытеснения из сферы образования республики. Обращаясь к родительской и педагогической общественности, ко всем, кто причастен к образованию, Всемирный конгресс татар заявляет, что дискуссии о значении языков и проблемах их изучения не должны раскалывать общество по национальному признаку, делить татарстанцев, школьников и их родителей в связи с их языковыми и культурными предпочтениями.

Всемирный конгресс татар призывает всех граждан Татарстана и конструктивные общественные силы страны поддержать равноправный государственный  статус татарского языка во имя сохранения мира и согласия в масштабах всей страны.

Отстоим государственный статус татарского языка!